İngilizce “dope”, Flamanca “dop” kökünden gelen “doping” kelimesinin hikâyesi, bir Zulu kabilesine dayanıyor. Kabile üyeleri savaşta cesaretleri artsın diye üzüm posasından yaptıkları “dop” adında bir içecekten içiyorlardı.
Sözlükte bir spor yarışmasında vücuda üstün hareket ve enerji sağlamak için kullanılan uyarıcı ilaç anlamına gelen doping, Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) tarafından sporcunun fiziksel ve zihinsel performansını artırmak için kullanılan yasaklı maddelerdir. Bu maddeler bilinçli ya da bilinçsiz kullanılabilir. İnsanlar dışında yarış hayvanlarına da doping yapılmaktadır. Ayrıca FİFA, UEFA, FİBA, IAAF, FIG gibi organizasyonlarda da yasaklanmıştır.
Doping Maddeleri Veya İlaçları Nelerdir?
Doping maddeleri veya ilaçları olarak adlandırılan yasaklı yöntemler sporcular tarafından bilinçli ya da bilinçsiz olarak kullanılır. Kısa ve uzun süreli zararı olan bu kimyasalların haksız rekabete sebep olmamak için caydırıcı cezaları vardır.
Doping maddeleri veya ilaçları olarak adlandırılan yasaklı yöntemler sporcular tarafından bilinçli ya da bilinçsiz olarak kullanılır. Kısa ve uzun süreli zararı olan bu kimyasalların haksız rekabete sebep olmamak için caydırıcı cezaları vardır.
IOC tarafından yasaklı 5 madde
- Uyarıcılar (amfetamin vb.)
- Narkotik analjezikler (morfin vb.)
- Anabolik ajanlar (testosteron vb.)
- Diüretikler (furosemid vb.)
- Peptid hormonlar vb.
Yasaklı yöntemler
- Kan dopingi
- Yapay oksijen taşıyıcıları ve plazma genişleticileri
- Formakolojik, kimyasal ve fiziksel işlemler
Yasaklı olmasa da kısıtlı kullanılması gerekenler
- Alkol
- Marihuana
- Lokal anestetikler
- Kortikosteroidler
- Beta bloke ediciler
Doping Kontrolleri Nasıl Yapılır?
Sporcunun ve antrenörün yasaklı maddelere başvurmasını engellemek için yapılan çeşitli tetkikler vardır. Ulusal ve uluslararası Dopingle Mücadele Kuruluşları tarafından yapılır. Çok karışık ve pahalı bir işlemdir. Radyoimmünessey, gaz kromatografisi, yüksek basınçlı sıvı kromatografisi, spektrometrik gibi işlemleri içerir.
Sporcunun ve antrenörün yasaklı maddelere başvurmasını engellemek için yapılan çeşitli tetkikler vardır. Ulusal ve uluslararası Dopingle Mücadele Kuruluşları tarafından yapılır. Çok karışık ve pahalı bir işlemdir. Radyoimmünessey, gaz kromatografisi, yüksek basınçlı sıvı kromatografisi, spektrometrik gibi işlemleri içerir.
1968’den beri Ulusal ve Uluslararası Kontrol Merkezlerinde gerçekleştirilen kontroller Türkiye’de 1989’da Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi bünyesinde yapılmaya başlanmıştır. Karşılaşma ve yarışmalarda kura yoluyla seçilen birkaç sporcuya ve rekor kıran sporculara idrar ve kan örnekleri üzerinden tahlil yapılır. 75ml kadar, A ve B olmak üzere iki şişe idrar verilmesi gerekir.
Bağımsız Doping Kontrol Görevlileri bu süreçte sporcuya eşlik ederler ve alınan örneklerin laboratuvara ulaşmasını sağlarlar. A şişesinde doping çıkarsa sporcu B şişesinin de kontrolünü isteyebilir.
İlk kez yasaklı madde kullanan sporcuya 2 yıl, ikinci kez bulguya rastlanılırsa ömür boyu müsabakalardan men cezası verilir. Farkında olmadan gerçekleşen durumlarda ise sporcunun doktoruna danışılır ancak yine bir ceza uygulamasına gidilir.
İlk kez yasaklı madde kullanan sporcuya 2 yıl, ikinci kez bulguya rastlanılırsa ömür boyu müsabakalardan men cezası verilir. Farkında olmadan gerçekleşen durumlarda ise sporcunun doktoruna danışılır ancak yine bir ceza uygulamasına gidilir.
Doping Zararlı Mıdır?
Ahlaklı ve adil bir sporcunun kullanmaması gereken yasaklı maddeler kullanıldığı takdirde vücutta kısa ve uzun süreli pek çok hasara sebebiyet vermektedir. Kanıtlanmış ya da kanıtlanmamış zararlarına gelirsek:
Ahlaklı ve adil bir sporcunun kullanmaması gereken yasaklı maddeler kullanıldığı takdirde vücutta kısa ve uzun süreli pek çok hasara sebebiyet vermektedir. Kanıtlanmış ya da kanıtlanmamış zararlarına gelirsek:
- Öncelikle sporcunun kariyerinin sonlanmasına kadar giden sonuçlar içerir. Buna bağlı olarak kötü bir şöhrete sebep olur.
- Psikolojik sorunları beraberinde getirir.
- Kalp ve diğer organların düzensiz çalışmasına neden olur.
- Kanser, saç dökülmesi, prostat kanseri, cinsel fonksiyon kaybı, böbrek iflası, karaciğer zehirlenmesi gibi ciddi hastalıklardan ölüme varan kötü sonuçlar doğurabilir.
0 yorum:
Yorum Gönder